Obgryzanie paznokci, czyli inaczej onychofagia (bo tak naukowo nazywa się to zjawisko), jest powszechnym nawykiem obserwowanym zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Bardzo często problem ten nie jest zauważalny przed osiągnięciem wieku 3-4 lat. Większa częstotliwość obgryzania paznokci dostrzegana jest pomiędzy 4. a 6. rokiem życia i wzrasta podczas okresu dojrzewania. Ocenia się, że onychofagią dotkniętych jest 20-33% dzieci w wieku między 7. a 10. rokiem życia. Występowanie tego nawyku wśród nastolatków szacuje się na blisko 45%. U większości dzieci nerwowe obgryzanie paznokci zanika wraz z upływem czasu, jednak około 15% dorosłych nie potrafi zwalczyć tego nawyku. W związku z tym, że problem jest tak powszechny, dzisiaj chciałabym zaprezentować sposoby na obgryzanie paznokci u dzieci, które choć trochę zniwelują problem. Co robić, kiedy dziecko obgryza paznokcie?
Obgryzanie paznokci u dzieci – wiele teorii wyjaśniających
Istnieje wiele teorii tłumaczących przyczyny występowania obgryzania paznokci u dzieci, jedna z nich zakłada, z obgryzanie paznokci występuje u dzieci z neurotyczną strukturą osobowości, na którą składają się między innymi nadwrażliwość emocjonalna. Takie dzieci rozładowują napięcie właśnie poprzez obgryzanie paznokci.
Aby pomóc tym dzieciom uporać się z problemem warto zapewnić im wsparcie, akceptację i nauczyć je, w jaki inny sposób można rozładowywać emocję np. poprzez naukę technik oddechowych czy jogi.
Obgryzanie paznokci u dzieci – jak zmniejszyć częstotliwość obgryzania paznokci?
1. Odwracaj uwagę
Umiarkowane obgryzanie paznokci
Obgryzanie paznokci występuje u dzieci z różnym natężeniem, im dziecko rzadziej obgryza paznokcie, tym łatwiej odwrócić uwagę. Dzieci często obgryzają paznokcie, kiedy siedzą lub stoją np. kiedy oglądają bajkę czy słuchają czytanej książki.
Takim dzieciom warto w sytuacjach, kiedy obgryzają paznokcie podawać np. marchewkę do pochrupania, czy ziarenka słonecznika do skubania (starszym dzieciom).
Intensywne obgryzanie paznokci
Niestety są również dzieci, które ręce w buzi mają praktycznie przez cały czas. W przypadku takich dzieci nie sprawdzi się chwilowe odwracanie uwagi. W takiej sytuacji warto zaproponować przedmiot zastępczy, który dziecko może gryźć zamiast paznokci.
Dobrym rozwiązaniem jest kupienie dla dziecka specjalnego gryzaka. Najlepiej takiego przeznaczonego dla dorosłych i starszych dzieci wykonanego z twardej gumy. Na rynku dostępna jest coraz większa ilość takich gryzaków sensorycznych. Ja polecam gryzaki w formie kredki lub wąskiego klocka, ze sznurkiem na szyję.
Dzięki sznurkowi dziecko będzie mogło cały czas mieć przy sobie gryzak, a podłużny kształt gryzaka, będzie dziecku kojarzył się z palcem.
W sklepach są również dostępne nakładki do gryzienia na długopisy, które sprawdzą się u starszych dzieci w wieku szkolnym.
Obgryzanie paznokci u dzieci – szkodzi zdrowiu
Długotrwałe obgryzanie paznokci może prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Dziecko może poranić sobie palce, doprowadzić do zapalenia skóry wokół paznokcia, a nawet przyczynić się do znacznego uszkodzenia płytki paznokcia. Trzymanie palców w buzi sprzyja również zakażeniom układu pokarmowego i innych ogólnoustrojowych infekcji. Obgryzanie paznokci nie jest również obojętne dla zgryzu dziecka.
2. Pozytywnie wzmocnienia
Pozytywne wzmocnienia słowne
Kiedy widzimy po raz setny, że nasze dziecko gryzie paznokcie, czasem zdarza się, że próbujemy je karcić, grozić karą, a nawet szantażować.
Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem niż karanie, będą pozytywne wzmocnienia słowne. Kiedy widzimy, że któryś z paznokci dziecka, jest mniej obgryziony, możemy powiedzieć:
„O jak ładnie wygląda ten paznokieć” albo „Widzę, że starałaś się, żeby go nie obgryźć”.
Pozytywne wzmocnienia zewnętrzne
Dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie pewnego rodzaju niezbyt oczywistych nagród i zachęt.
Dla dziewczynki może sprawdzić się kupienie kolorowych lakierów (np. takiego różowego lub takiego ciemniejszego) oraz naklejek do paznokci dla dzieci oraz wizja wspólnego domowego spa, kiedy tylko paznokcie odrosną.
Można również umawiać się z dzieckiem, że na każdy nieobgryziony paznokieć będziecie naklejać wybraną przez dziecko naklejkę do paznokci (mówiąc, że na obgryziony się nie zmieści) lub malować paznokieć na wybrany przez dziecko kolor. Dzięki naklejkom dziecko stopniowo będzie eliminować ilość obgryzanych paznokci.
U chłopców może sprawdzić się naklejanie na paznokcie plasterków z postaciami z ulubionych bajek lub zakładanie bawełnianych rękawiczek, które mogą być część stroju super bohatera. Np. Supermena lub Batmana.
3. Stymulacja palców i dłoni
Gniotki i piłeczki antystresowe
Dobrym pomysłem, który może zmniejszyć intensywność obgryzania paznokci, jest zajęcie rąk dziecka innym przedmiotem. Najlepiej sprawdzają się do tego wszelkiego rodzaju gniotki i piłeczki antystresowe, które dziecko będzie mogła ugniatać i miętosić w rękach. Polecam np. te i te piłeczki.
Masaż dłoni
Jeśli obgryzanie paznokci występuje u dziecka w naszej obecności np. podczas czytania książek lub wspólnego oglądania telewizji, możemy pomasować dłonie dziecka, stopniowo uciskając po kolei, każdy palec.
Co robić, kiedy dziecko obgryza paznokcie?
Badania jednoznacznie pokazują, że u większości dzieci nawyk obgryzania paznokci samoistnie zanika. Jeśli obgryzanie jest umiarkowane można nie robić nic i spokojnie czekać, aż obgryzanie paznokci, tak, jak wiele innych problemów rozwojowych, po prostu minie. Jeśli jednak niepokoi cię, że dziecko zbyt intensywnie obgryza paznokcie i rani przy tym palce, warto zacząć działać!