Na częste występowanie infekcji u dzieci wpływa wiele czynników, natomiast zakażenia, które najczęściej pojawiają się u dzieci, dotyczą dróg oddechowych oraz układu pokarmowego. Jedną z przyczyn częstych zachorowań u dzieci jest niedojrzałość układu immunologicznego, który dopiero się kształtuje oraz uczy się, jak zwalczać infekcje. Na szczęście nie jest tak, że nie możemy zrobić nic, aby wspomóc organizm naszego dziecka. Okazuje się, że zapewnienie odpowiednich warunków środowiskowych ma znaczący wpływ na kształtowanie odporności dziecka, a jednym z głównych czynników, jest zdrowa dieta, która w istotny sposób wpływa na odporność naszego dziecka.
Niedobory składników odżywczych, które odpowiadają za stymulację oraz zwalczanie drobnoustrojów, mogą wpłynąć na:
- zwiększoną podatność na zakażenia
- cięższy przebieg choroby
- występowanie powikłań
- przejście choroby w proces przewlekły
Odpowiednia dieta dziecka wzmacnia procesy odpornościowe i zmniejsza częstość występowania infekcji.
Poniżej zamieszczam opis czynników żywieniowych, które według badań mają korzystny wpływ na kształtowanie odporności dziecka (zdrowego, urodzonego o czasie):
1. Zdrowa dieta a odporność dziecka – Karmienie piersią
Nie ma dla dziecka nic lepszego niż karmienie piersią. W badaniach udowodniono, że oprócz zmniejszonej podatności na infekcje w wieku dziecięcym, karmienie piersią wpływa również na zmniejszenie ryzyka wystąpienia alergii oraz na mniejszą podatność na choroby cywilizacyjne w wieku dorosłym. Wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia w znaczący sposób wpływa na zdrowie naszego dziecka.
Karmienie piersią chroni noworodka przed:
- biegunkami infekcyjnymi
- zakażeniami dróg oddechowych
- zapaleniem ucha środkowego
- przed alergiami.
Nawet krótsze wyłączne karmienie piersią oraz częściowe karmienie piersią przynosi korzyści dla zdrowia dziecka!
2. Zdrowa dieta a odporność dziecka – Witaminy
Dla układu immunologicznego, czyli odporności naszego dziecka szczególnie ważne są witaminy: A, C, E i D.
Witamina A
Niedobór Witaminy A powoduje zaburzenia układu odpornościowego, co prowadzi do zwiększenia zachorowalności na choroby zakaźne oraz wzrostu śmiertelności u niemowlaków.
Niedobory witaminy A są szczególnie niebezpieczne u dzieci i młodzieży, ponieważ mogą prowadzić do atrofii grasicy, śledziony oraz węzłów chłonnych.
Ta witamina jest łatwo dostępna w normalnej diecie, a niedobór tej witaminy nie jest powszechny i zazwyczaj występuje tylko u dzieci z niedożywieniem.
Witamina E
Witamina E jest niezbędna w procesie wzrostu komórek oraz utrzymania przepuszczalności błon komórkowych. Jej najważniejszą funkcją w ochronie organizmu jest działanie antyoksydacyjne.
Ta witamina występuje przede wszystkim w produktach roślinnych, a także w niewielkich ilościach w rybach, drobiu i mleku.
Najbogatszym źródłem witaminy E są:
- olej słonecznikowy
- olej rzepakowy,
- ziarna słonecznika
- kiełki
- olej kukurydziany
- zielone warzywa liściaste
- olej sojowy
- olej z zarodków pszenicy
Witamina D
Niedobory witaminy D u dzieci i młodzieży w Polsce są zjawiskiem bardzo powszechnym i składa się na nie wiele czynników.
Główne czynniki wpływające na niedobory Witaminy D u dzieci i młodzieży to:
- brak ekspozycji na promienie słoneczne, spowodowany postępującą zmianą trybu
- niskie spożycie ryb
- niskie spożycie nabiału
Obecne zalecenia żywieniowe wskazują na konieczność suplementacji witaminy D u dzieci.
Witamina C
Witamina C w dużym stężeniu występuje w leukocytach, gdzie jest szybko zużywana podczas infekcji. W związku z tym, że podczas infekcji witamina C jest szybko zużywana, zaleca się, aby w okresie jesienno-zimowym zwiększyć jej ilość najlepiej poprzez większe spożycie warzyw i owoców.
3.Zdrowa dieta a odporność dziecka – Składniki mineralne
Na układ odpornościowy dziecka znacząco wpływa również odpowiednia ilość składników mineralnych w diecie. Wśród tych, które mają największy wpływ na układ immunologiczny, wyróżniamy selen, cynk oraz żelazo.
Selen
Niedobór selenu może powodować wiele zmian w funkcjonowaniu odporności. Najistotniejszymi zmianami jest osłabienie odpowiedzi immunologicznej organizmu na infekcję bakteryjną lub wirusową (organizm dziecka dużo słabiej będzie się bronił przed chorobą). Dzieci do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego potrzebują od 15 do 55 μg selenu dziennie.
Selen występuje w:
- podrobach
- owocach morza
- rybach
- mleku i jego przetworach
- orzechach
- produktach zbożowych
W przypadku zdrowych, prawidłowo żywionych dzieci nie ma konieczności suplementacji tym pierwiastkiem.
Cynk
Odpowiedni poziom cynku zmniejsza ryzyko zachorowań naszego dziecka. Ze względu na przyrost nowych tkanek w dzieciństwie oraz proces dojrzewania w młodości, zapotrzebowanie dzieci na cynk jest większy niż u osób dorosłych.
Głównym źródłem cynku są:
- produkty zbożowe
- mięso i jego przetwory
- kasza gryczana
- ciemne pieczywo
- sery podpuszczkowe
- mięso, wątroba
Produkty zawierające mniejsze ilości cynku:
- jaja
- jasne pieczywo
- ryby
- owoce
Żelazo
Niedobór żelaza również zwiększa ryzyko zakażeń, infekcji, a także obniża czynność bakteriobójczą. Niemowlęta, które są karmione piersią otrzymują odpowiednią ilość żelaza z mlekiem matki, natomiast dzieci karmione mlekiem modyfikowanym otrzymują odpowiednią jego ilość wraz z mieszanką mleczną.
Starszym dzieciom zaleca się spożycie 10 mg żelaza na dobę, a w okresie dojrzewania spożycie:
- dziewczynkom – 15 mg
- chłopcom – 12 mg
Główne źródła żelaza w diecie jest:
- mięso i jego przetwory
- produkty zbożowe
Zarówno selen, cynk, jak i żelazo, są pierwiastkami powszechnie występującymi w produktach spożywczych, w związku z tym dobrze skomponowany, urozmaicony jadłospis bez problemu dostarczy odpowiedniej ilości każdego z nich.
4. Zdrowa dieta a odporność dziecka – tłuszcze
Dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego dziecka duże znaczenie ma również ilość i jakość spożywanych tłuszczy, a szczególne wartościowe są nienasyconym kwasy tłuszczowe.
Najwięcej Kwasów Omega – 6 znajdziesz w oleju:
- słonecznikowym
- sojowym
- krokoszowym
- kukurydzianym
- z pestek winogronowym
- z zarodków pszenicy
Najwięcej Kwasów Omega – 3 znajdziesz w:
- sojowym
- rzepakowym
- lnianym
Podstawowe źródło kwasów EPA i DHA stanowią ryby morskie. Źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych są również orzechy, nasiona słonecznika, pestki dyni oraz siemię lniane.
Dla uzyskania homeostazy między działaniem prozapalnym kwasów Omega-6 a przeciwzapalnym kwasów omega-3, niezwykle ważny jest stosunek tych kwasów.
Zaleca się, aby dążyć do jak największego spożycia kwasów Omega-3 w stosunku do Omega – 6.
Korzystny stosunek tych kwasów występuje w olejach roślinnych bogatych w kwas alfa-linolenowy. Na uwagę w szczególności zasługuje popularny olej rzepakowy oraz olej lniany.
Odpowiednią ilość DHA w diecie dziecka można dostarczyć, spożywając 1-2 razy w tygodniu tłuste ryby morskie, takie jak: śledź, szprot, łosoś. Najnowsze dane wykazują, że wczesne spożycie ryb sprzyja rozwojowi tolerancji immunologicznej i zmniejsza ryzyko rozwoju alergii u dziecka.
W przypadku niemowląt i małych dzieci, które nie spożywają regularnie ryb, należy uwzględnić suplementację kwasu DHA preparatami aptecznymi.
Niemowlęta karmione piersią otrzymują odpowiednią ilość nienasyconych kwasów z mlekiem matki, dlatego nie zaleca się u nich dodatkowej suplementacji.
Poza spożyciem ryb i owoców morza zaleca się spożywanie surowych olejów roślinnych jako dodatek do gotowych dań, np. do sałatek, surówek, zup.
Również systematyczne spożywanie niewielkich ilości orzechów włoskich, orzechów brazylijskich, nasion słonecznika oraz pestek dyni (w przypadku starszych dzieci) wzbogaca jadłospis dziecka o cenne nienasycone kwasy tłuszczowe.
Zdrowa dieta a odporność dziecka – podsumowanie:
Większość komórek układu immunologicznego znajduje się w przewodzie pokarmowym, w związku z tym, prawidłowe żywienie jest kluczowe dla kształtowaniu odporności naszego dziecka. Prawidłowo skomponowany jadłospis może wzmocnić organizm, zmniejszyć częstotliwość zachorowań, a nawet w razie wystąpienia choroby skrócić czas jej trwania i ułatwić dziecku szybki powrót do zdrowia.